Starostowie ze stanowiskiem ws. pogarszającej się sytuacji finansowej samorządów

Stanowisko Konwentu Powiatów Województwa Śląskiego w sprawie pogarszającej się sytuacji finansowej samorządów wpływającej między innymi na poważne trudności w finansowaniu zadań oświatowych w roku 2023

Konwent Powiatów Województwa Śląskiego wyraża zaniepokojenie drastycznie pogarszającą się sytuacją finansową samorządów terytorialnych w Polsce, co bezpośrednio przekłada się na poważne trudności w realizacji zadań oświatowych.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych środki niezbędne do realizacji zadań oświatowych jednostek samorządu terytorialnego, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz utrzymanie szkół i placówek, są zagwarantowane w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Każda zmiana w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następuje wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych (art. 167 ust. 4 Konstytucji RP).

Przytoczone przepisy stanowią teoretyczną gwarancję przekazywania jednostkom samorządu terytorialnego środków finansowych odpowiednich do wydatków na realizowane przez nie zadania oświatowe. W praktyce jednak część oświatowa subwencji ogólnej jest niewystarczająca wobec nakładów ponoszonych przez samorządy. Dotychczas samorządy uzupełniały brakujące środki na sfinansowanie zadań oświatowych ze swoich dochodów kosztem innych zadań.

Sytuacja jest dramatyczna w roku 2023 ze względu na 30% wzrost absolwentów szkół podstawowych, którzy od września 2023 powinni podjąć naukę w szkołach średnich i jednocześnie ponad 20% ubytek w dochodach samorządów powiatowych.

Konwent Powiatów Województwa Śląskiego informuje o braku środków w budżetach powiatów ziemskich na realizację podwyżek dla nauczycieli, wprowadzonych od 1 stycznia 2023 r. i sfinansowanie od 1 września 2023 roku zwiększonej ilości oddziałów w szkołach ponadpodstawowych, dla których organami prowadzącymi są powiaty ziemskie.

W związku z opisaną sytuacją oczekujemy przekazania w roku 2023 subwencji oświatowej w pełni pokrywającej zwiększone zadania oświatowe wykazane w raportach SIO.

Realizacja zadań oświatowych w roku 2023 bez dodatkowego wsparcia finansowego ze strony Państwa będzie dla powiatów z terenu województwa śląskiego niemożliwa.

Poniżej przekazujemy dane obrazujące sytuację:
1) niedoszacowanie części oświatowej subwencji ogólnej w stosunku do wydatków bieżących w oświacie:

2) drastyczny spadek udziału w PlT mogący doprowadzić do braku możliwości skutecznego realizowania zadań publicznych:

Konwent Powiatów Województwa Śląskiego wnosi o:

1. pilne podjęcie przez Radę Ministrów działań, mających na celu dodatkowe zasilenie dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego na rok 2023, które zrekompensują ubytki w dochodach i zlikwidują ujemną nadwyżkę budżetową jst,
2. wprowadzenie rozwiązań ułatwiających pracę szkół ponadpodstawowych od września 2023 r., poprzez m.in. wprowadzenie przepisów przejściowych umożliwiających realizację przez nauczycieli godzin ponadwymiarowych w wymiarze przekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć,
3. wyłączenie stosowania przepisów o przekształceniu w przypadku tworzenia innej lokalizacji prowadzenia zajęć,
4. podjęcie prac nad przemodelowaniem systemu finansowania zadań oświatowych, w tym dotowania szkół niepublicznych tak, by subwencja oświatowa dawała gwarancje stabilnego finansowania zadań.

Przewodniczący Konwentu Powiatów Województwa Śląskiego
Andrzej Płonka
Starosta Bielski