Odpowiedzialność karna za zarażanie koronawirusem? Odp. adwokat

Czy osoba, która ma koronawirusa - COVID-19 lub może go mieć, może ponosić odpowiedzialność karną za zarażanie innych ludzi?

Może popełnić nie tylko wykroczenie (art. 116 kodeksu wykroczeń), ale i przestępstwo narażenia na zarażenie jednej osoby lub wielu osób (art. 161 § 2 i § 3 kodeksu karnego) oraz przestępstwo sprowadzania niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu ludzi (art. 165 § 1 lub § 2 kodeksu karnego), za które grozić mogą kary pozbawienia wolności.

Ocena karnoprawna zależy od okoliczności, w jakich znajduje się dana osoba i w jaki sposób się zachowuje.

Spotkania z pojedynczymi osobami

Jeśli dana osoba wie, że jest chora na koronawirusa i naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie się tą chorobą np. spotykając się z nią, może odpowiadać za przestępstwo za które grozi kara pozbawienie wolności od 3 miesięcy do lat 5. Reguluje to znowelizowany art. 161§ 2 kodeksu karnego. W takim przypadku ofiara - czyli osoba, która została narażona na zarażenie (nie musiała się zarazić) może złożyć zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa wraz z wnioskiem o ściganie karne.

Wsiadanie do autobusu, tramwaju czy udanie się do sklepu, kościoła lub innego miejsca, w którym znajduje się lub może znajdować się wiele osób

Jeśli dana osoba wie, że ma koronawirusa lub ma podejrzenie, że może go mieć (np. jest na kwarantannie, ma objawy) i sprowadza niebezpieczeństwo dla wielu ludzi np. wsiadając do autobusu, pociągu, metra czy wchodząc do sklepu lub do innego pomieszczenia lub pojazdu w których znajduje się lub może znajdować się wiele osób (przyjmuje się że wiele osób to 10), wówczas może odpowiadać za przestępstwo sprowadzenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób.

W takim przypadku może odpowiadać karnie nawet w sytuacji w której dana osoba zrobiła to nieumyślnie bo np. przewidywała, że może mieć koronawirusa (bo miała bezpośredni kontakt z zarażonym), a pomimo tego poprzez swoje zachowanie naraziła wiele ludzi na zarażenie. Przestępstwo to, jest uregulowane w art. 165 § 1 i § 2 kodeksu karnego i grozi za nie kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 - jeśli robi to umyślnie albo kara do 3 lat pozbawienia wolności jeśli robi to nieumyślnie.

Również i w tym przypadku ustawodawca zaostrzył odpowiedzialność karną poprzez wprowadzenie nowego przestępstwa, którym ma być narażenie na zarażenie wielu osób przez tego kto wie, że ma koronawirusa i bezpośrednie naraża wiele osób na zarażenie. Ma za to grozić kara pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Naruszanie kwarantanny, ucieczka ze szpitala

Nową obowiązującą ustawą, ustawodawca wprowadził możliwość nakładania przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego kary administracyjnej w wysokości do 30 tys. zł. w razie stwierdzenia naruszenia obowiązku hospitalizacji, kwarantanny lub izolacji w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem lub zwalczaniem COVID-19, niezależnie od tego czy dana osoba wiedziała, że ma koronawirusa czy nie. Każde naruszenie kwarantanny może zostać ukarane.

Wcześniej regulował to wyłącznie art. 116 kodeksu wykroczeń, który umożliwiał nałożenie grzywny w wysokości do 5 tys. zł. w postaci mandatu karnego tylko na osobę, która wiedziała, że jest chora na koronawirusa i nie przestrzegała np. kwarantanny lub innych nakazów i zakazów, np. oddaliła się ze szpitala lub nie przestrzegała innych zarządzeń leczniczych wydanych na podstawie przepisów prawa.

Przypadek chińskich zatrzymań przez policję

Dziwimy się, patrząc jak w Chinach odpowiednik naszej policji, obezwładnia osobę, która chce uciec, a która jest podejrzewana o posiadanie koronawirusa. Jednak nie powinniśmy. Nasze przepisy prawa przewidują taką możliwość. Policja ma prawo zatrzymać osobę, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości, a także w innych okolicznościach. Takie zatrzymanie może jednak nastąpić jeśli przypuszczenie jest uzasadnione, a zatem jeśli np. policja wie, że dana osoba ma koronawirusa lub ma podejrzenie że może go mieć (poddanie kwarantannie) i wsiadła np. do metra.

Zresztą taka sytuacja miała już miejsce chociażby w Zamościu, gdzie 27 latek, który powinien przebywać w kwarantannie z powodu COVID-19, nakasłał na kobietę i został tymczasowo aresztowany.

Reasumując:

• jeśli wiesz, że masz koronawirusa lub podejrzewasz, że go masz i poprzez swoje zachowanie narażasz innych ludzi na zarażenie, możesz zostać skazany za popełnienie przestępstwa i pozbawiony wolności.
• każdy kto dowiedział się, że dana osoba miała koronawirusa i wiedziała o tym, a spotkała się nim, mając z nim bezpośredni kontakt, może zawiadomić o tym policję i złożyć wniosek o ściganie przestępstwa z art. 161 § 2 k.k.
• każdy kto dowiedział się, że dana osoba miała koronawirusa lub że osoba ta mogła przypuszczać, że może mieć koronawirusa (np. kwarantanna), a naraziła wiele osób na zarażenie (co najmniej 10 osób), np. wsiadając do autobusu, tramwaju, pociągu lub idąc do kościoła, może zawiadomić o tym policję i złożyć zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 165 § 1 lub § 2 k.k.
• państwowy powiatowy inspektor sanitarny może nałożyć, zapowiadaną przez rząd, karę administracyjną w wysokości do 30 tys. zł, w sytuacji w której dana osoba nie przestrzega kwarantanny.

opracowała adwokat Beata Bieniek-Wiera,
Żyglicka i Wspólnicy