200 tys. zł na badania naukowe

"Echo": - Możesz w prostych słowach wyjaśnić, czym się zajmujesz?

Patrycja Kałamała: - Interesują mnie badania mózgu. Specjalizuję się w prowadzeniu badań EEG. Kognitywistyka, którą studiuję, to interdyscyplinarna nauka z pogranicza psychologii, sztucznej inteligencji, psycholingwistyki, neurobiologii. Zajmuje się obserwacją i analizą działania umysłu, mózgu czy zmysłów.

- EEG kojarzy się z badaniami pod kątem np. padaczki...

- To są badania medyczne. Ja zajmuję się badaniem funkcji językowych i ich podłoża mózgowego. Mój projekt badawczy ma na celu sprawdzenie, czy dwujęzyczność wspiera kontrolę poznawczą, a więc czy mechanizm, który aktywuje dwa języki w naszej głowie, wspiera cały umysł, koncentrację, przerzutność uwagi itd.

- Czyli: czy ktoś, kto zna dwa języki, może więcej się nauczyć, więcej zdziałać itd.?

- Tak. Generalnie osoby dwujęzyczne są postrzegane jako bardziej twórcze. Kanadyjscy badacze przed kilkoma laty doszli też do wniosku, że u takich osób później pojawiają się oznaki demencji, Alzheimera itd. Chcemy poszerzać zasób wiedzy na ten temat, aby mieć więcej twardych naukowych dowodów przemawiających na korzyść znajomości kilku języków, a także chcemy się dowiedzieć, kiedy wymienione korzyści możemy osiągnąć.

- Chodzi o osoby mówiące biegle w dwóch językach.

- Tak. Chodzi o to, by były "zanurzone" w obu językach. Nie chodzi więc o ludzi, którzy uczyli się trochę drugiego języka w szkole. Trzeba myśleć w innym języku. To np. osoby, które w domu mówią po polsku, ale w pracy posługują się angielskim - swobodnie przełączają się między dwoma językami. Sprawdzimy, czy mechanizm, który pozwala się tak przełączać między językami, wspiera cały umysł.

- Ile czasu dostałaś na przeprowadzenie swych badań?

- Projekt rozpisałam na trzy lata.

- Będziesz miała zespół ludzi do pomocy?

- Tak.

- To ogromna szansa dla studenta.

- Bo właśnie taki jest cel tego grantu ministerialnego - przyspieszenie kariery naukowej. Teoretycznie po tych trzech latach powinnam nazbierać już na tyle osiągnięć, by móc otworzyć przewód doktorski.

- Przyznano ci maksymalną sumę, o jaką można się było ubiegać - 200 tys. zł. Musiałaś naprawdę wykazać, że twoje badania są ważne i że dasz radę je zrealizować.

- Pomocne było to, że prowadziłam już kilka lat badania i mam kilka naukowych osiągnięć. Jestem członkiem Laboratorium Psychologii Języka i Dwujęzyczności "LangUsta" oraz Laboratorium Procesów Neurokognitywnych (przy UJ). Trzy lata temu został zorganizowany konkurs na stanowisko do przeprowadzania badań EEG i wygrałam go. W tym roku akademickim mam zamiar nauczyć się wykorzystywać w badaniach także spektroskop i okulograf. I w związku z tą moją działalnością w Laboratorium (jestem jedną z najmłodszych tam osób) zaproponowano mi złożenie wniosku w konkursie o Diamentowy Grant, abym mogła prowadzić już swe autorskie badania.

- Kiedy zaczynasz realizację projektu badawczego?

- Startujemy od września. Opiekunem projektu jest dr Magdalena Senderecka. Dzięki grantowi będę mogła odbyć staż badawczy, brać udział w międzynarodowych konferencjach itd.

- Gdy naukowcy badają wirusy, wiadomo, że efektem tych badań może być np. szczepionka. Czy jest też jakiś praktyczny rezultat, jaki może wyniknąć z twoich badań?

- Kognitywistyka zajmuje się mikrozjawiskami. Myślę, że dzięki niej takimi malutkimi krokami można piąć się po szczeblach wiedzy na dany temat. Ja jestem przekonana, że te badania są potrzebne i ważne ze społecznego punktu widzenia. Obecnie wiele osób zapisuje dzieci do anglojęzycznych przedszkoli, myśląc, że dziecko stanie się od razu dwujęzyczne. A najprawdopodobniej tak się nie stanie. Pytanie: dlaczego. Są też różne pytania i niepokoje rodziców dzieci na emigracji.

- Będziesz badać ludzi w różnym wieku?

- Dotąd badałam licealistów z klas o wykładowym języku angielskim. Mój autorski projekt będzie dotyczył osób dorosłych (ale w naszym laboratorium jest też projekt dotyczący dzieci dwujęzycznych na emigracji - pod nazwą Bi-SLI).

- Ile osób zostanie przez ciebie przebadanych?

- Docelowo 80.

- Łatwo znaleźć chętnych?

- W Krakowie nie ma problemów. Współpracujemy z organizacjami, które przyciągają studentów z całego świata. Mam nadzieję, że i tym razem nie będzie trudności.

- A skąd w ogóle u ciebie zainteresowanie taką właśnie tematyką? Były studia zarządzania, a tu nagle kognitywistyka.

- Zarządzenie zaczęłam i chciałam je skończyć, bo nie lubię niczego przerywać w połowie. Ale teraz też mi się to przydaje. O kognitywistyce wiedziałam jeszcze zanim ten nowy kierunek pojawił się na UJ (był wcześniej w Poznaniu, czytałam na ten temat). Gdy więc UJ go otworzył, podjęłam dyskusję z rodzicami i wzięłam drugi fakultet (będąc już na drugim roku zarządzania). Fascynuje mnie umysł, działanie mózgu... Sama jestem osobą leworęczną i mam prawostronnie skoncentrowane ośrodki mózgowe (standardowo są po lewej).

- Ponoć leworęczni są inteligentniejsi.

- Istnieją dowody, że są inteligentniejsi w przypadku, gdy pewne ośrodki mają zlokalizowane w obu półkulach mózgu jednocześnie, ponieważ wtedy zachodzi lepsza komunikacja międzypółkulowa poprzez spoidło wielkie, które jest poszerzone.