Chrobry: wymiana polsko-niemiecka

Nauczyciel rozdał na pierwszym spotkaniu wprowadzającym tematy do opracowania w grupie, a na spotkaniu tuż przed wyjazdem młodzież prezentowała swoje materiały, które były przez nauczyciela dodatkowo komentowane. W ten sposób młodzież zdobyła minimalną wiedzę o historii Poznania przed właściwym spotkaniem i mogła służyć młodzieży niemieckiej jako informatorzy.

Oprócz ogólnej wiedzy o historii drugiej wojny światowej na terenie Wielkopolski i Poznania młodzież polska i niemiecka miała za zadanie przeprowadzenie wywiadów ze starszymi członkami rodziny, sąsiadami, osobami zaprzyjaźnionymi pytając o ich doświadczenia z czasów wojny. Przy czym bardzo ważne było dla nas, aby były to naprawdę doświadczenia osobiste danej rodziny. Wielka historia jest zapisana na kartach podręczników i książek historycznych, a nam zależało na tym, by młodzież miała okazję porozmawiać ze świadkami tamtych czasów i zapytać ich o własne doświadczenia, przeżycia.
Nauczyciele języka niemieckiego pilnie pomagali młodzieży polskiej w tłumaczeniach, ponieważ zaangażowanie naszej młodzieży było bardzo duże, a umiejętności językowe jeszcze dość skąpe.

W efekcie w trakcie właściwego spotkania mogliśmy naprzemiennie grupa polska i grupa niemiecka wysłuchiwać, oglądać prezentacje, czy filmiki - przygotowane ze strony polskiej w dwóch językach, ze strony niemieckiej wspierane polskim tłumaczeniem o losach różnych rodzin powiązanych z uczestnikami i ich doświadczeniach z okresu drugiej wojny światowej.

Doświadczenia te nie zawsze były tragiczne, ale zawsze mocno napiętnowane przetaczającą się przez Europę klęską wojenną. Młodzież dotarła do świadków, którzy w czasie wojny mieli parę lat, czyli przeżywali swoje dzieciństwo, które wiązało się również z radościami, beztroską, śpiewem i pierwszymi miłościami. Na to wydawałoby się normalne życie nakładały się okrucieństwa wojny, które bezwzględnie zmieniały życiorysy, pisały niezaplanowane scenariusze.

W trakcie spotkania młodzież nie tylko prezentowała przygotowane przez siebie materiały, ale również odwiedzała miejsca pamięci na terenie Polski i Niemiec. I tak w Polsce byliśmy w obozie pracy przymusowej w Żabikowie - Poggenburg, gdzie młodzież wysłuchała wykładu wprowadzającego (z tłumaczeniem symultanicznym) obejrzała film: Zniewolony Poznań, zwiedziła muzeum z przewodnikiem, miała okazję do zadawania pytań i rozmowy ze specjalistami, a następnie z ulgą sfotografowała się pod pomnikiem: NIGDY WIĘCEJ. Z moich obserwacji wynika, że grupa niemiecka po tej wizycie czuła się szczególnie niezręcznie, a grupa polska również potrzebowała indywidualnych rozmów z dorosłymi - nauczycielami. Po części warsztatowej w tym dniu zaplanowano odprężenie w zamku i parku kórnickim.

Wieczorem spotkaliśmy się na kolejnych warsztatach, gdzie rozpoczęliśmy od zebrania wrażeń z dopołudniowego seminarium. Wszystkie były podobne: jak mógł człowiek człowiekowi coś takiego zrobić,
bardzo przygnębiające, niesamowite, że tak niedawno takie rzeczy się działy. Grupa niemiecka wpisywała wśród swoich wypowiedzi dodatkowo: jak mamy rozmawiać teraz z naszymi partnerami. Czuło się pewne napięcie, które nie trwało specjalnie długo. Po stwierdzeniu: to była historia, tego nie zmienimy, ale przecież możemy mieć wpływ na to, co się będzie działo dalej, obecnie, wyczuwalny dystans zmalał. Po spotkaniu mogliśmy dalej z przyjemnością obserwować jak młodzi ludzie wzbijają się wyżej i budują mosty ponad historią.

W trakcie pobytu w Berlinie mieliśmy okazję uczestniczyć w zajęciach prowadzonych w Centrum Dokumentacyjnym obozu pracy przymusowej w Berlinie Schöneweide - jego organizacja i sposób prezentacji materiałów urzekł grupę polską. Spędzone tam godziny były maksymalnie wykorzystane na zaznajamianiu się z relacjami świadków z różnych części Europy, studiowaniu materiałów propagandowych, dowodów, oglądaniu filmików i prezentacji.

W tym miejscu szczególnie uderzył młodzież fakt, że obok takiego miejsca, gdzie codziennie cierpieli ludzie, byli wykorzystywani, żyli w nieludzkich warunkach, toczyło się niemal normalne życie. Ten dysonans, to rozdwojenie wywołało kolejną falę pytań i sprowokowało do rozmów historycznych z nauczycielami.

I po tej wizycie po raz kolejny wyraziła pisemnie swoje emocje, gdzie dominowały wielkie słowa o braku zrozumienia, jak to się mogło stać, to niemożliwe, że to było tak niedawno w środku Europy, jak można było dopuścić. Trzymając się ostatniego przytoczonego tutaj sformułowania nauczyciele wezwali młodzież do aktywnego udziału w życiu społecznym po to, żeby ta część historii, której doświadczyli na wymianie, nie powtórzyła się nigdy - nie tylko w naszej części świata.

Oprócz pobytów i warsztatów w miejscach pamięci związanych z drugą wojną światową zwiedzaliśmy odwiedzane miasta również pod kątem śladów 1939-1945. Część przeprowadzili przewodnicy - w Poznaniu, część przygotowała młodzież samodzielnie - Berlin (grupa niemiecka).

W podsumowaniu całego spotkania mogliśmy przeczytać: super spotkanie, wiele się nowego dowiedziałam/em; niezwykłe doświadczenie, najlepsza lekcja historii; poprawiłem/am swoje umiejętności językowe (polski, niemiecki, angielski); nie spodziewałam/em się, że się tak zaprzyjaźnimy w ciągu zaledwie jednego tygodnia. Z grupy niemieckiej ktoś napisał: nie spodziewałam się takiej otwartości grupy polskiej i to po tym, co im zrobiliśmy.

Na całe szczęście młodzież jest ponad historycznymi uwikłaniami i świetnie rozdziela ją od teraźniejszości i konieczności wspólnej współpracy na rzecz pokoju, zrozumienia, wzajemnej tolerancji.

Udział w projekcie był dla mnie samej świetnym doświadczeniem i jak co roku przekonałam się, że warto poświęcać, czas i energię. Przez takie spotkania młodzież nauczyć się najwięcej.