Mokry kaszel u dziecka w nocy. Jak złagodzić objawy i poprawić sen?

Dlaczego dziecko kaszle?

Odruch kaszlowy to naturalny mechanizm obronny, ale jednocześnie może być to sygnał, że coś niedobrego dzieje się w układzie oddechowym. Dochodzi do niego, gdy receptory kaszlowe, które występują w obrębie całego układu oddechowego, podrażnią gałązki nerwu błędnego [1].

Receptory te mogą zostać pobudzone przez [1]:

• ciało obce;
• wydzielinę w drogach oddechowych;
• flegmę w gardle;
• dym tytoniowy;
• zanieczyszczenia środowiska;
• inne substancje chemiczne;
• czynniki fizyczne, np. wdychanie zimnego powietrza.

U zdrowych dzieci kaszel pełni dwie podstawowe funkcje [2]:

• zapobiega przedostaniu się ciał obcych do dolnych dróg oddechowych;
• usuwa nadmiaru wydzieliny i śluzu z dróg oddechowych.

Mokry kaszel u dziecka - charakterystyka

Ze względu na charakter kaszlu można go podzielić na suchy (bez odkrztuszania wydzieliny) i mokry (produktywny, wilgotny) [3]. W tym drugim rodzaju dochodzi do zwiększonej ilości śluzu w drogach oddechowych. Podczas odruchu kasłania objawia się to spektrum charakterystycznych dźwięków wskazujących na obecność zalegającej wydzieliny. Taki stan może wystąpić w wielu schorzeniach, zarówno ostrych, jak i przewlekłych [2].

Mokry kaszel w nocy u dziecka - przyczyny i objawy

Produktywny kaszel u dziecka zazwyczaj pojawia się po położeniu się do łóżka lub nad ranem. Jest męczący i towarzyszy mu odkrztuszanie plwociny. Małe dzieci, które nie potrafią odkrztusić wydzieliny, najczęściej ją połykają, co może wywołać odruch wymiotny lub wymioty [5].

W zależności od jego przyczyny mogą towarzyszyć mu inne objawy, takie jak gorączka, przyspieszone oddychanie i ból w klatce piersiowej, które sugerują zapalenie płuc [1].

Mogą pojawić się również [4]:

• blokada nosa i bóle głowy świadczące o przewlekłym zapaleniu zatok;
• uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
• oddychanie przez otwarte usta (obserwowane przy przeroście migdałka gardłowego).

Przyczyną takiego stanu jest najczęściej infekcja wirusowa, w tym zapalenie oskrzeli. Jednak mokry kaszel u dziecka w nocy może być też spowodowany astmą lub rozstrzeniem oskrzeli [3]. Ze względu na różnorodność przyczyn kaszlu produktywnego u dzieci, należy to skonsultować się z lekarzem pediatrą. Specjalista przeprowadzi dokładne badania i dokona ustalenia powodów, dla których maluch kaszle.

Jak pomóc dziecku przetrwać noc przy mokrym kaszlu? Domowe sposoby

Najlepszym sposobem na pozbycie się zalegającej wydzieliny jest stosowanie leków, które ułatwiają odkrztuszanie wydzieliny i łagodzą kaszel. W aptekach dostępne są one bez recepty, na przykład syrop na kaszel mokry lub krople doustne Deflegmin Baby dla dzieci powyżej 1. roku życia [6]. Należy jednak pamiętać, że takie leki podaje się w dzień, najpóźniej około 3 h przed udaniem się na spoczynek nocny. To dlatego, że mają one właściwości wykrztuśne i pobudzają odruch kaszlowy[5].

W ciągu dnia dziecko powinno wypijać więcej płynów, by rozrzedzić wydzielinę zalegającą w układzie oddechowym. Zaleca się wodę oraz owocowe herbatki z miodem i imbirem [5]. Ważne, by przed snem wywietrzyć pokój dziecka i zadbać o odpowiednie nawilżenie pomieszczenia, w którym pociecha będzie spać [3]. Warto rozwiesić na grzejniku mokre ręczniki lub zainwestować w nawilżacz - urządzenie, które przywróci i utrzyma odpowiednią wilgotność powietrza. Wskazane są również inhalacje wodą morską lub solą fizjologiczną oraz oklepywanie pleców dziecka, by ułatwić mu odkrztuszanie [3].

W sytuacji, gdy kaszel ostry nie mija i męczy dziecko w nocy, a do tego utrzymuje się powyżej 8 tygodni, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Podobnie jest w przypadku infekcji. Zwykle w drugim tygodniu choroby dróg oddechowych ostry kaszel staje się słabszy i rzadziej daje o sobie znać. Jeżeli objawy przedłużają się lub nasilają, należy umówić wizytę u pediatry [1].

Bibliografia:
[1] Lange J., Kaszel u dziecka, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/75933,kaszel (dostęp: 30.05.2023)).
[2]Bulanda A., Mazurek H, Kaszel suchy i mokry u dzieci, 2020 (witryna internetowa: https://forumpediatrii.pl/artykul/kaszel-suchy-i-mokry-u-dzieci (dostęp: 30.05.2023)).
[3] Wiercińska M., Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza?, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel (dostęp: 30.05.2023)).
[4] Ptak K., Cichocka-Jarosz E., Kwinta P., Kaszel przewlekły u dzieci, Developmental Period Medicine, 2018;XXII, 4, 329:340.
[5] Gmachowska K., Mokry kaszel u dziecka - przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby, 2020 (witryna internetowa: https://www.doz.pl/czytelnia/a15160-Mokry_kaszel_u_dziecka__przyczyny_objawy_leczenie_i_domowe_sposoby (dostęp: 30.05.2023)).
[6] Witryna internetowa: https://deflegmin.pl/rodzina-deflegmin/deflegmin-dla-dzieci/deflegmin-baby