Substancje słodzące - szeroka grupa związków

Obecnie do substancji słodzących zaliczamy nawet siedemnaście różnych związków! Wśród słodzików wyróżniamy dwie główne grupy: poliole i intensywne substancje słodzące. To, co odróżnia te dwie wspominane grupy to poziom słodkości słodzika. Poliole najczęściej mają poziom słodkości zbliżony do klasycznego cukru, a intensywne substancje słodzące, jak sama nazwa wskazuje, są nawet kilka set razy słodsze niż tradycyjny cukier buraczany.

Słodziki, niezależnie od pochodzenia, jeśli są dodawane do produktów spożywczych, musi być to odpowiednio odnotowane na opakowaniu produktów spożywczych. Substancji słodzących nie dodaje się do świeżej, nieprzetworzonej żywności np. surowych owoców czy warzyw. Wszelkie zasady związane ze stosowanie substancji słodzących - sztucznych i naturalnych - opisano w rozporządzeniu Parlamentu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dn. 16.12.2008 r. na temat dodatków do żywności.

Jak słodziki wpływają na zdrowie?

Związki należące do grupy słodzików pełnią wiele funkcji w żywności. Przykładowo poliole stosuje się jako słodziki, ale także jako substancje wypełniające czy utrzymujące wilgoć. Ich dodatek, zgodnie z tym, co wspomniano wyżej, zawsze oznacza się na opakowaniu symbolem składającym się z litery E i odpowiedniej trzycyfrowej liczby np. ksylitol E967.

Zarówno wśród polioli, jak i intensywnych substancji słodzących występują związki pochodzenia syntetycznego, a także takie, które możemy spotkać w środowisku naturalnym. Poziom słodkości polioli, w tym słodzików naturalnych, jest zbliżony do cukru spożywczego. Słodziki należące do intensywnych substancji słodzących są kilkaset razy słodsze od cukru. Przykładowo syntetyczny aspartam jest nawet 200 razy słodszy niż cukier, a glikozydy stewiolowe, pozyskiwane ze stewii, mogą być 300 razy słodsze, niż cukier.

Wśród zalet stosowania słodzików wymieniamy to, że najczęściej nie są one metabolizowane przez organizm, ewentualnie w ich przemianie może brać udział flora bakteryjna zasiedlająca jelita. Dzięki temu, słodziki zarówno syntetyczne, jak i naturalne, mogą realizować swoją podstawową funkcję, czyli zastępować cukier spożywczy. Ponadto słodziki nie są metabolizowane przez bakterie obecne w jamie ustnej, dzięki czemu nie powodują rozwoju próchnicy.

Słodziki wykorzystuje się w zastępstwie cukru, ponieważ mają zdolność do nadawania słodkiego smaku żywności. Co ciekawe, związki należące do grupy intensywnych substancji słodzących dodatkowo nie wpływają na poziom glukozy we krwi i nie dostarczają kalorii. Dzięki temu mogą być szczególnie użyteczne dla osób z nadmierną masą ciała czy cukrzycą.

Jakie słodziki wybierać? Sztuczne czy naturalne?

Wiedząc już, jakie są korzyści ze stosowania substancji słodzących, pozostaje zastanowić się nad kwestią pochodzenia. Czy ma ona znaczenie? Które słodziki są lepsze? Sztuczne czy naturalne?

Obecnie w literaturze naukowej brakuje fachowych porównań słodzików sztucznych i naturalnych. Niewątpliwie, substancje syntetyczne, należące do grupy intensywnych substancji słodzących, mogą być lepszym rozwiązaniem, jeśli zależy nam na słodziku, który nie dostarcza kalorii. Jednocześnie nadal poliole dostarczają blisko o połowę kalorii mniej niż klasyczny cukier spożywczy. Zatem bez względu na wybór, decydując się na słodzik, zamiast na cukier, wybieramy rozwiązanie co najmniej o połowę mniej kaloryczne.

Warto także wiedzieć, że substancje należące do intensywnych substancji słodzących mają tak ogromną siłę słodzenia, że najczęściej stosuje się w ilościach bardzo niskich. W praktyce trudna do przekroczenia jest tzw. dawka dopuszczalna, czyli ADI. W przypadku polioli efekty nadmiernego spożycia mogą wystąpić już przy ilości 20 g (mannitol). W praktyce słodziki dodawane do żywności w grupie intensywnych substancji słodzących stosuje się w ilościach określonych przez rozporządzenie numer 1333/2008. W przypadku polioli ilość stosowanego słodzika zależy od producenta. Ponadto, obligatoryjnie dołącza się informację, że nadmierne spożycie może mieć efekt przeczyszczający.

Podsumowując, wybór substancji słodzącej zależy od danej osoby. Podejmując tę decyzję żywieniową, warto skonsultować się z doświadczonym dietetykiem. W analizie należy uwzględnić swój stan zdrowia, choroby czy także masę ciała. Jednocześnie warto podkreślić, że nie ma powodu do obaw w zakresie bezpieczeństwa słodzików. Zarówno słodziki naturalne, jak i syntetyczne, dostępne do spożycia na rynku, muszą mieć potwierdzone bezpieczeństwo stosowania, tzn. brak negatywnego wpływu na organizm człowieka.

Bibliografia

1. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2012; 8:4:144 - 145.
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.
3. Wierzbicka. Słodziki. Aspekty żywieniowe i zdrowotne. Wszechnica Żywieniowa SGGW 2014.