Kiedy warto zbadać jajniki?

Jajniki — budowa i funkcje

Jajniki są parzystymi narządami rozrodczymi u kobiet, umiejscowionymi po obu stronach macicy. Mają kształt zbliżony do migdała i są odpowiedzialne za wiele istotnych funkcji w organizmie. Ich główną rolą jest produkcja hormonów płciowych, estrogenów i progesteronu, które regulują cykl menstruacyjny i wpływają na rozwój cech płciowych kobiecych. Ponadto, w jajnikach powstają i dojrzewają komórki jajowe, które w okresie owulacji są uwalniane i mogą być zapłodnione przez plemniki. Jajniki pełnią więc kluczową rolę w płodności i procesie reprodukcji.

Jakie są najczęstsze choroby jajników?

Jajniki mogą być podatne na różne choroby i schorzenia. Oto kilka najczęstszych chorób jajników:

1. Torbiele jajnika: Torbiele jajnika to pęcherzyki wypełnione płynem, które mogą wystąpić na powierzchni lub wewnątrz jajnika. Często są łagodne i nie powodują objawów, ale w niektórych przypadkach mogą być bolesne lub prowadzić do zaburzeń hormonalnych.
2. Zespół policystycznych jajników (PCOS): PCOS jest zaburzeniem hormonalnym, w którym jajniki produkują zbyt wiele hormonów męskich (androgenów). Może to prowadzić do nieprawidłowych cykli menstruacyjnych, trudności w zajściu w ciążę, nadmiernego owłosienia, trądziku i problemów z wagą.
3. Guzy jajnika: Guzy jajnika mogą być zarówno łagodne, jak i złośliwe. Guzy łagodne, takie jak torbiele jajnika, często nie wymagają interwencji, podczas gdy guzy złośliwe, takie jak rak jajnika, mogą być poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Wczesne wykrycie i leczenie są kluczowe dla poprawy rokowania.
4. Zapalenie jajników: Zapalenie jajników może być spowodowane infekcją bakteryjną lub wirusową. Może powodować ból w podbrzuszu, gorączkę, zaburzenia cyklu menstruacyjnego i ogólne złe samopoczucie.
5. Zwapnienia jajników: Zwapnienia to odkładanie się soli w tkance jajnika. Mogą być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak wiek, choroby metaboliczne czy urazy. Zwapnienia jajników są zwykle łagodne, ale w niektórych przypadkach mogą być związane z zaburzeniami hormonalnymi lub innymi poważniejszymi problemami.

Jakie mogą być objawy problemów z jajnikami?

Objawy problemów z jajnikami mogą być różnorodne i zależą od konkretnego schorzenia. Oto kilka potencjalnych objawów, które mogą wskazywać na problemy z jajnikami:

• Nieregularne miesiączki: Zaburzenia hormonalne, takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS) lub niedoczynność jajników, mogą prowadzić do nieregularnych lub brakujących miesiączek.
• Ból w podbrzuszu: Ostry, przewlekły lub nawracający ból w podbrzuszu może być związany z różnymi schorzeniami jajników, takimi jak torbiele, zapalenie jajników lub guzy.
• Nadmierna lub niewystarczająca produkcja hormonów płciowych: Zaburzenia hormonalne związane z jajnikami mogą prowadzić do nadmiernego owłosienia, trądziku, trudności w zajściu w ciążę, zaburzeń nastroju czy zmiany masy ciała.
• Powiększenie jajników: W przypadku obecności torbieli lub guzów jajnika, można odczuć powiększenie jednego lub obu jajników, które może być zauważalne podczas badania palpacyjnego.
• Trudności w zajściu w ciążę: Zaburzenia jajników, takie jak PCOS czy niedoczynność jajników, mogą utrudniać owulację i tym samym utrudniać zajście w ciążę.
• Zmiany nastroju i trudności emocjonalne: Zaburzenia hormonalne związane z jajnikami mogą wpływać na równowagę hormonalną, co może prowadzić do zmian nastroju, drażliwości, lęku i depresji.

Pamiętaj, że te objawy mogą występować w różnych kombinacjach i nie są specyficzne tylko dla problemów z jajnikami. Jeśli masz jakiekolwiek niepokojące objawy, zawsze warto skonsultować się z lekarzem w celu dokładnej diagnozy i odpowiedniego leczenia.

Jak zbadać jajniki?

Badanie jajników może obejmować różne metody diagnostyczne, które pomagają lekarzowi ocenić ich stan. Oto kilka powszechnie stosowanych metod:

• Badanie palpacyjne jajników: Podczas badania palpacyjnego lekarz przeprowadza delikatne badanie dotykowe brzucha, aby ocenić obecność powiększonych jajników lub guzów. Ta metoda może dostarczyć ogólnych wskazówek, ale jest mniej precyzyjna i nie pozwala na szczegółową ocenę wewnętrznej struktury jajnika.
• Badanie ultrasonograficzne jajników: Ultrasonografia jest jedną z najczęściej stosowanych metod obrazowych do oceny jajników. Może być wykonywana zarówno przez powierzchnię brzucha (ultrasonografia przezbrzuszna), jak i przez dopochwowo (ultrasonografia dopochwowa). Ta nieinwazyjna metoda pozwala na ocenę rozmiaru, kształtu, struktury i ewentualnych zmian w jajnikach.
• Badanie hormonalne jajników: Przeprowadzenie odpowiednich badań hormonalnych, takich jak pomiar poziomu hormonów tarczycy, hormonów płciowych (estrogeny, progesteron) oraz hormonu folikulotropowego (FSH), może pomóc w ocenie funkcji jajników i wykrywaniu ewentualnych zaburzeń hormonalnych.
• Badanie obrazowe jajników (MRI/CT): W niektórych przypadkach, gdy istnieją podejrzenia poważnych zmian, takich jak guzy jajnika, lekarz może zlecić dodatkowe badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT). Te bardziej zaawansowane techniki dostarczają bardziej szczegółowych obrazów struktury jajników i mogą pomóc w precyzyjnej diagnozie.
• Biopsja jajnika: W przypadku podejrzenia obecności guza jajnika, lekarz może zdecydować się na przeprowadzenie biopsji, która polega na pobraniu próbki tkanki jajnika w celu dalszej oceny pod mikroskopem.

Wybór odpowiednich badań zależy od indywidualnego przypadku, objawów i podejrzeń lekarza. W zależności od wyników tych badań, lekarz będzie mógł postawić dokładną diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie.

Bibliografia:

1. Klimiuk, M. (2021). O czym może świadczyć ból jajnika? Przyczyny i sposoby postępowania. Aptelia.pl. Dostępne: https://www.aptelia.pl/czytelnia/a781-O_czym_moze_swiadczyc_bol_jajnika_Przyczyny_i_sposoby_postepowania
2. Nowak, M., & Siermontowski, P. (2018). Zaburzenia jajników - przyczyny, objawy, diagnostyka. Ginekologia Polska, 89(4), 231-237.
3. Skrzypulec-Plinta, V., & Smycz-Kucharska, J. (2016). Choroby jajników - aktualne wytyczne diagnostyczne i lecznicze. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej, 126(7-8), 590-598.