Zbiory muzeum mają dotyczyć historii Pszczyny i ziemi pszczyńskiej od końca XIX wieku aż po lata 90. XX wieku. Organizatorem Muzeum będzie Gmina Pszczyna.

Przypomnijmy, że już w październiku 2018 roku Rada Miejska w Pszczynie przyjęła uchwałę nr LII/594/18 w sprawie podjęcia działań zmierzających do utworzenia w Pszczynie samorządowej instytucji kultury pod nazwą Muzeum Historii Pszczyny. Pisaliśmy o tym w artykule W naszym mieście ma powstać Muzeum Historii Pszczyny.

Jak przekazał nam rzecznik Urzędu Miejskiego w Pszczynie Piotr Łapa, muzeum może zostać otwarte najwcześniej za 2-3 lata. W budżecie na 2023 rok zabezpieczono 140 tysięcy złotych na przebudowę dwóch budynków przy Wojska Polskiego wraz ze zmianą sposobu użytkowania pomieszczeń na potrzeby placówki. W najbliższych latach potrwa praca nad właściwym kształtem statutu, aktualizacja dokumentacji i ewentualne pozyskiwanie zewnętrznych środków finansowych na realizację projektu.

W trakcie prac przygotowawczych zmieniono proponowaną nazwę Muzeum Historii Pszczyny na Muzeum Pszczyny i Ziemi Pszczyńskiej, poszerzając z ten sposób zakres działania muzeum. Według projektu statutu burmistrz powoła dyrektora placówki, a przy muzeum będzie działała Rada Muzeum, której członków powoływać i odwoływać będzie Rada Miejska w trybie i na zasadach określonych w ustawie o muzeach. Środki finansowe na działanie placówki przekazywane będą przez Gminę Pszczyna.

Muzeum będzie gromadziło w szczególności:

• dzieła sztuki (malarstwo, grafika, rysunek, rzeźba, rzemiosło artystyczne, ceramika, sztuka sakralna, sztuka ludowa i nieprofesjonalna)
• dokumenty, w tym dokumenty kartograficzne
• fotografie i materiały fotograficzne
• sztandary
• ordery i odznaczenia
• obiekty archeologiczne
• numizmaty
• mundury
• ubiory
• rekwizyty i kostiumy obrzędowe
• elementy wyposażenia wnętrz
• przedmioty codziennego użytku
• dewocjonalia
• instrumenty muzyczne
• narzędzia i sprzętyrzemieślnicze
• militaria
• zabytki techniki
• obiekty dokumentujące kulturę mieszczańską
• narzędzia pracy
• pamiątki osobiste
• przedmioty upamiętniające wydarzenia i postaci związane z Pszczyną i ziemią pszczyńską
• materiały audiowizualne
• książki, druki, rękopisy, czasopisma związane z działalnością Muzeum
• zbiory biblioteczne.

Zakres działania Muzeum, rodzaj i zakres prowadzonych zbiorów

Według zapisów w statucie do zakresu działania Muzeum będzie należało gromadzenie, przechowywanie, opracowywanie, konserwacja, udostępnianie i upowszechnianie zbiorów obejmujących dziedzictwo materialne i niematerialne miasta Pszczyny oraz historycznej ziemi pszczyńskiej z zakresu archeologii, historii, etnografii, sztuki, geologii, militariów, przyrody i dziedzin pokrewnych.

Muzeum będzie gromadziło zabytki, dzieła sztuki i materiały dokumentacyjne w statutowo określonym zakresie, pozyskiwanych w drodze zakupów, darowizn, zapisów, depozytów, wymiany lub w inny sposób.

Do jego zadań będzie należało także:

• inwentaryzowanie, katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów oraz materiałów dokumentacyjnych;
• przechowywanie zgromadzonych zbiorów, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych;
• zabezpieczenie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody;
• urządzanie wystaw stałych i czasowych;6) organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych;
• prowadzenie działalności edukacyjnej, wydawniczej i informacyjnej;
• udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych;
• zapewnienie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji;
• prowadzenie archiwum i biblioteki zakładowej/fachowej;
• prowadzenie działalności wydawniczej, w tym publikowanie i rozpowszechnianie katalogów, przewodników wystaw, materiałów informacyjnych z zakresu działalności Muzeum oraz wydawnictw naukowych;
• współpraca z polskimi i zagranicznymi muzeami, administracją rządową i samorządową, instytucjami kultury, polskimi i zagranicznymi instytutami naukowo-badawczymi, organizacjami pozarządowymi, a także innymi osobami prawnymi, jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, w tym z Wojskiem Polskim oraz osobami fizycznymi.

O potrzebie powstania muzeum, które gromadziłoby, przechowywało i udostępniało zbiory kultury materialnej i niematerialnej miasta Pszczyny i ziemi pszczyńskiej, mówi się od wielu lat. Pierwsze próby powołania takiej placówki sięgają lat trzydziestych ubiegłego wieku. W roku 1935 o utworzenie muzeum miejskiego o charakterze regionalnym zabiegało Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Niestety, bez powodzenia.