Najpopularniejsze

  • 25 kwietnia 2021
  • 2 maja 2021
  • wyświetleń: 18334

Zaczerpnijmy z pszczyńskich lasów... dlaczego warto wędrować po lesie?

Po co chodzić do lasu? Czy to aktywność dla każdego? Po co zabierać do lasu dzieci? Czas pandemii to moment, w którym warto poszukać niezwykłych zakątków w miejscu zamieszkania, dotąd nam nieznanych. W Pszczynie i okolicach mamy wprost idealne warunki do leśnych wędrówek. Już kilka kroków od pszczyńskiej starówki rozciąga się las. Mowa o Parku Zwierzyniec. Ale w pobliżu jest wiele innych ciekawych leśnych miejsc. Warto je odwiedzić, tym bardziej, że leśne spacery potrafią zdziałać dużo dobrego dla naszego zdrowia...

staw, cyranka, zwierzyniec
Park Zwierzyniec i Staw Cyranka z lotu ptaka · fot. pless.pl


Dziś wiele osób łączy aktywność fizyczną z wyczynem, z ustanawianiem nowych osobistych rekordów, z treningiem, spalaniem kalorii. Niektórych ten model zniechęca, dlatego często wolą zupełnie zrezygnować z ruchu. Tymczasem propozycja kąpieli leśnych, czyli łagodnych spacerów bez wymierzania sobie z góry konkretnego dystansu do przebycia, bez narzucania określonego tempa i bez liczenia kilometrów, może wiele osób zachęcić do bycia aktywnym. Wystarczy wyjść na szlak i spacerować tak długo i w takim tempie, jak mamy na to ochotę, oddychać spokojnie i głęboko (las to jedno z niewielu miejsc, w którym można zdjąć maseczkę!) i skupiać się na naturalnym otoczeniu.

Źródłem merytorycznym i inspiracją do napisania tego artykułu jest książka Katarzyny Simonienko "Lasoterapia", która ukazała się wiosną tego roku. Autorka jest doktorem nauk medycznych i psychiatrą, a w swojej działalności zawodowej skupia się na propagowaniu wiedzy medycznej z zakresu terapii lasem. Swoim pacjentom przepisuje las na receptę. Jako certyfikowany przewodnik kąpieli leśnych jest związana z Puszczą Białowieską.

Autorka opowiada o książce w poniższym filmie:



Czym i dla kogo są kąpiele leśne?



Kąpiele leśne (jap. shinrin-yoku) to technika terapeutyczna wymyślona przez Japończyków w minionym wieku - została zbadana naukowo i włączona do praktyk medycznych w latach 80. Zakłada czerpanie z leśnej atmosfery, zanurzenie się w lesie przy użyciu wszystkich zmysłów. By to osiągnąć, trzeba po prostu udać się do lasu na niespieszny spacer. I wcale nie chodzi o stereotypowe przytulanie się do drzew i czerpanie z nich energii, choć oczywiście można przytulić się do drzewa - zapewne wpłynie to pozytywnie na nasze samopoczucie, a także zdrowie, bo drzewa wydzielają olejki eteryczne i fitoncydy, które pomogą m.in. wzmocnić naszą odporność. Kąpiel leśna nie ma w sobie jednak nic z ezoteryki.

Kąpiele leśne to wędrówka bez celu. Wysiłek nie odgrywa tutaj żadnej roli - wbrew współczesnym sportowym trendom. Najważniejszy jest spokojny i głęboki kontakt z naturą. Kiedy tylko chcemy, możemy przystanąć, usiąść, zjeść prowiant lub napić się, czy oprzeć o drzewo, obserwować zwierzęta, kontemplować rośliny. Wskazuje się, że już 15 minut takiego spaceru daje efekt odprężenia.

Jak pisze Simonienko, w kąpielach leśnych chodzi przede wszystkim o to, by zostawić za sobą codzienność i "podłączyć się pod naturę". W końcowym rozdziale książki autorka zamieściła tzw. zaproszenia, które mogą nam w tym pomóc.

las, spacer, wędrówka
Co daje nam las? · fot. pixabay.com


Autorka w swojej książce wyróżnia obok kąpieli leśnej także m.in. "terapię lasem" (jap. shinrin-ryoho), która jest połączeniem "kąpieli" ze zdobyczami współczesnych technik relaksacyjnych i psychoterapeutycznych. Może być pomocą dla osób borykających się z dolegliwościami psychicznymi i fizycznymi. W terapii lasem do klasycznej kąpieli leśnej dołączane są np. ćwiczenia oddechowe, elementy terapii poznawczo-behawioralnej, czy techniki wyobrażeniowe, które zaangażują nasze wewnętrzne zasoby - wspomnienia, czy refleksje, co sprawi, że przyjrzymy się głębiej naszym relacjom z ludźmi i naturą. Trzeba jednak podkreślić, że techniki te nie zastąpią terapii psychologicznej - mogą być jej uzupełnieniem. W ramach terapii lasem prowadzi się np. na łonie natury treningi mindfulness, które są ćwiczeniem uważności.

Prozdrowotne właściwości chodzenia po lesie



Kąpiele leśne mogą być wspomaganiem terapii, rehabilitacji i rekonwalescencji po chorobie. Co działa prozdrowotnie w lesie? Nie tylko czystsze powietrze, ale i fitoncydy i olejki eteryczne, które poprawią naszą odporność. W lesie, gdy zbieramy zioła i grzyby, podobnie jak podczas prac w ogrodzie, mamy też kontakt z bakterią glebową, która działa na człowieka przeciwlękowo i przeciwdepresyjnie, wpływa korzystnie na astmatyków i alergików, stymuluje mózg do wydzielania hormonu szczęścia.

Jak pisze Simonienko, leśne powietrze jest zbawienne dla naszego zdrowia. Ma zupełnie inny skład niż to, którym oddychamy w mieście - inne są jego proporcje tlenu i dwutlenku węgla, nie zawiera ono tylu zanieczyszczeń. W powietrzu tym jest też wiele składników pochodzenia roślinnego: pyłek, strzępki grzybni, organizmy jednokomórkowe i wspomniane fitoncydy oraz olejki eteryczne - związki o właściwościach bakterio- i wirusobójczych, które działają też w naszym organizmie przeciwzapalnie. Mogą nas zatem wspomóc w dobie pandemii! Ponadto olejki koją układ nerwowy, a ich wdychanie pomaga w leczeniu chorób układu oddechowego.

las, spacer, wędrówka , pies, smycz, spacer z psem
Czworonogi też powinny być zadowolone · fot. pixabay.com


Gdy spacerujemy po terenach zielonych, uspokaja się ciśnienie tętnicze, spada poziom kortyzolu w organizmie, który pojawia się w wyniku długotrwałego stresu, łagodzą się stany depresyjne i lęk oraz bóle. Polscy lekarze wskazują, że tereny zielone poprawiają samopoczucie pacjentów psychiatrycznych. Pobyt wśród natury wskazany jest dla dzieci z ADHD. Las może pomóc w bezsenności - spacer w godzinach popołudniowych poprawi jakość i głębokość snu. Może też go wydłużyć. Wędrówki pomogą także przy zespole przewlekłego zmęczenia i wypalenia zawodowego, czy w przypadku leczenia uzależnień. Kąpiele leśne pomagają przy wielu chorobach: m.in. przy cukrzycy, chorobach zwyrodnieniowych, stanach zapalnych, infekcjach i wielu innych. Warto tu wspomnieć szczególnie o wpływie przebywania na łonie natury na choroby nowotworowe - podczas spaceru wśród zieleni wzrasta poziom i skuteczność komórek NK (Natural Killers). Są to komórki układu odpornościowego, które potrafią wykryć i zniszczyć komórki guzowe, a także te zainfekowane wirusem.

Barwy obecne w lesie - zielona i błękitna - działają kojąco na układ nerwowy. Światło w lesie jest rozproszone, dzięki czemu jest łagodniejsze dla oczu. Warto zaangażować podczas spaceru także zmysł dotyku - dotykanie struktur drzew ma działanie głęboko relaksacyjne.

Pobyt w lesie wzbogacają też sferę emocjonalną. Może nieść nie tylko ukojenie, ale też głębokie przeżycia: zachwyt, podekscytowanie, natchnienie, poczucie obcowania z sacrum. Tak działa zapierająca dech w piersiach przyroda.

Las to nasz dom



Dlaczego przebywanie na łonie natury, w lesie, jest tak ważne dla naszego gatunku? Bo to z lasu wyszliśmy. To nasze pierwotne środowisko i dom. Katarzyna Simonienko pisze, że jesteśmy ewolucyjnie uwarunkowani do życia wśród przyrody. Dlatego środowiska miejskie nie są w stanie nam zapewnić tego, czego na poziomie biologicznym potrzebujemy - kontaktu z innymi organizmami, odpowiednich bodźców płynących ze środowiska, warunków do relaksu i czystego, zdrowego otoczenia.

Przestrzenie naturalne dają nam bodźce zmysłowe, które pozytywnie na nas wpływają - widok zielonej roślinności, szum wody działają na nas uspokajająco, nie tylko dlatego, że są przyjemne, ale także dlatego, że niosą ważne informacje. Katarzyna Simonienko wskazuje, że właśnie dlatego czujemy się zrelaksowani na łonie natury, bo instynktownie wiążemy go z azylem i pożywieniem. Mówiąc językiem naukowym, układ współczulny odpowiedzialny za reakcje walki i ucieczki w otoczeniu przyrody wycisza się, a układ przywspółczulny odpowiadający za odpoczynek i dobre trawienie aktywuje się. By to osiągnąć, trzeba wybierać takie miejsca do spacerów, w których czujemy się bezpiecznie - najlepiej takie, które znamy.

Las dla dziecka i dla seniora



U ludzi odizolowanych od przyrody, którzy mieszkają w miastach, pojawiają się depresje i inne dolegliwości psychiczne i fizyczne. Mówi się o deficycie natury u dzieci (jak i u dorosłych). Pisał o tym zjawisku ceniony autor Richard Louv, który ukuł termin "witamina N" - to lekarstwo, które możemy zaserwować sobie, a przede wszystkim dzieciom. Las wpłynie pozytywnie nie tylko odporność najmłodszych, ale i na ich koncentrację. Spacery wśród drzew wyciszają, wspomagają rozwój poznawczy, poprawiają sprawność ruchową, wspomagają rozwój mózgu. Przebywanie w lesie pomaga walczyć z alergią i astmą, poprawia też apetyt. By pobudzić rozwój mózgu, warto pozwolić dziecku na intensywne poznawanie lasu wszystkimi zmysłami. Jak to zrobić? Las można nie tylko obserwować i wąchać, ale i smakować - latem można poszukać leśnych owoców, a jeśli teren na to pozwala, pozwolić dziecku na chodzenie boso, by aktywizowało jak najmocniej zmysł dotyku.

las, dziecko, spacer
Z dzieckiem do las, czyli aplikowanie witaminy N · fot. pixabay.com


Katarzyna Simonienko pisze, że nie ma określonego wieku, w którym można zacząć serwować dzieciom "witaminę N". Leśne spacery można już rozpocząć w czasie ciąży. Małe dzieci świetnie czują się na powietrzu, trzeba tylko pamiętać o tym, że dziecko w każdym wieku potrzebuje w lesie innej aktywności, by spacer nie stał się nużący. Autorka proponuje w książce wiele zabaw, w które można zaangażować najmłodszych w czasie pobytu w lesie, takie jak tworzenie obrazków z szyszek, patyczków i liści, poszukiwanie "skarbów" (znajdź cos lekkiego, coś zielonego, coś drewnianego), czy rozpoznawanie leśnych znalezisk za pomocą węchu, albo po prostu wypatrywanie i rozpoznawanie gatunków drzew, czy ptaków.

Podobnie jak las jest dobrym miejscem nawet dla najmłodszych dzieci, tak samo seniorzy w każdym wieku, jeżeli tylko ich zdrowie i sprawność fizyczna na to pozwalają, mogą czerpać z kąpieli leśnych. Warto wybrać dostosowany do własnych możliwości szlak z miejscami, w których będzie można odpocząć w czasie wędrówki. Najlepiej, gdy senior wybierze się na spacer w czyimś towarzystwie. Leśne kąpiele wskazane są też dla osób niepełnosprawnych - zarówno ruchowo, jak i intelektualnie.

las, senior, seniorzy, spacer, nordic walking
Leśne wędrówki świetnym sposobem na aktywność dla seniora · fot. pixabay.com


Simonienko wskazuje, że spacer po lesie, by przyniósł efekt, powinien składać się z kilku faz. Są to: I: zostawienie codzienności za sobą, wyciszenie myśli; II. koncentracja na "tu i teraz"; III: przeanalizowanie doświadczeń ze spaceru. Kąpiele leśne mogą mieć różny charakter - bardziej zmysłowy, edukacyjny, medytacyjny. By zagłębić się w las, możemy spróbować skupiać się na zapachach, obserwować ruch roślin i grę światła, rozpoznawać drzewa i ptaki, słuchać szumu przepływającej wody, starać się wyłapywać relacje w naturze i procesy w niej zachodzące. Warto włączyć dotyk i spacerować szlakiem faktur: badać wilgotność i temperaturę obiektów na naszej drodze, dotykać kory, liści i mchu, skupić się na tym, jakie jest podłoże pod naszymi stopami - czy miękkie, czy kamieniste itp..

W drogę...



Czas w końcu przedstawić kilka propozycji wędrówek dla każdego... To oczywiście nasz subiektywny wybór i ograniczony do kilku opcji. Z pewnością w całym powiecie pszczyńskim każdy znajdzie ulubiony kawałek lasu dla siebie.

Park Zwierzyniec



Pszczyna,parkpszczyński,ParkZwierzyniec,DzikaPromenada,jesień,lovesilesia,lovepless,fotodnia,inst
Las w środku miasta, czyli Park Zwierzyniec w Pszczynie. To świetna alternatywa dla obleganego Parku Zamkowego · fot. pless.pl


Park Zwierzyniec jest idealnym miejscem na wędrówki wprost dla wszystkich, ponieważ w ubiegłym roku zadbano o infrastrukturę turystyczną - wytyczono dwie trasy, a przy ścieżce ustawiono ławki wraz z koszami na śmieci i tablicami informacyjnymi. Ścieżki dostępne dla odwiedzających to zielona trasa pod nazwą "Tropem żubra" o długości 3,7 km oraz czarna trasa "Cyranka" o długości 7,2 km.[/uli]. Jest to miejsce odwiedzane także przez rowerzystów, ponieważ biegnie tędy ścieżka rowerowa.



Park Zwierzyniec to przede wszystkim idealna alternatywa dla Parku Zamkowego, który w dni wolne od pracy bywa przepełniony. Ścieżki na większości odcinków są dobrze utwardzone, choć po deszczu często pojawia się błoto - warto więc założyć odpowiednie buty, pomimo, że miejsce nazywamy parkiem.

Ścieżka przyrodnicza w Parku Zwierzyniec - mapa tras
Ścieżka przyrodnicza w Parku Zwierzyniec - mapa tras


Szczególnie malowniczym odcinkiem są bulwary nad rzeką Pszczynką, które do obecnego kształtu zostały doprowadzone w 2005 roku. Kamienne murki zdążyły malowniczo porosnąć mchem.

Bulwary nad Pszczynką w Parku Zwierzyniec, Pszczynka, park zwierzyniec
Bulwary nad Pszczynką w Parku Zwierzyniec - 03.2021 · fot. pless.pl


Spacer można rozpocząć tuż za bramą wejściową do Pokazowej Zagrody Żubrów lub od drugiej strony - przy wjeździe na parking. Z tablic edukacyjnych na całej długości trasy dowiemy się m.in. jakie rośliny i dzikie zwierzęta spotkamy na swojej drodze. Mieszkają tu m.in. 4 gatunki dzięcioła, wilgi, czy zimorodki i wiele innych ptaków). Przyroda tu jest w okresie wegetacyjnym niezwykle bujna. Oprócz drzew są też wilgotne śródleśne łąki. Średni wiek drzewostanów wynosi około 90 lat, ale zdarzają się również potężne, majestatyczne dęby, których wiek przekracza 200 lat!

staw, cyranka, zwierzyniec
Staw Cyranka z lotu ptaka · fot. pless.pl


Ścieżki Zwierzyńca przebiegają w pobliżu miejsc pamięci związanych z lokalną historią. Możemy odwiedzić cmentarz wojenny "Trzy Dęby" i pomnik harcerzy. Stamtąd leśna ścieżka dociera do alejki nad Młynówką, gdzie zielona i czarna trasa się rozdzielają. Szlak zielony prowadzi w kierunku Leśnej promenady, czarnym zaś dojdziemy do stawu Cyranka, która jest miejscem żerowania dzikiego ptactwa i ulubionym miejscem rybaków. Idąc dalej, dojedziemy do Łąckiej Grobli, a następnie wrócimy do początku trasy bulwarem nad Pszczynką.

Rezerwat Babczyna Dolina



Rezerwat Babczyna Dolina
Rezerwat Babczyna Dolina · fot. Jolanta Marcisz


"Babczyna Dolina" jest leśnym rezerwatem przyrody, położonym na terenie gmin Suszec i Kobiór w dolinie Korzeńca. Obszarem chronionym jest od 2002 roku. Występują tu rzadkie gatunki mszaków. Las stanowi też ostoję dla kilku gatunków gadów - padalca, jaszczurki żyworodnej oraz zaskrońca, które spotkamy przy odrobinie szczęścia. Obok boru trzcinnikowego występuje tu także torfowisko. Ścieżki przecinające ten las umożliwiają długie spacery. Przy początkach szlaków znajdują się parkingi, jest też miejsce odpoczynku - wszystko jest oznaczone na mapie Google:



Las w Ćwiklicach



Na spokojny spacer wśród starych dębów można udać się do lasu w Ćwiklicach. To miejsce często wybierane przez biegaczy, sympatyków nordic walking, czy też rowerzystów. Najdogodniejsza, bo utwardzona i prosta do pokonania dla każdego, jest gruntowa ścieżka biegnąca równolegle do Pszczynki. Wejdziemy na nią, skręcając tuż za mostem na rzece, który zlokalizowany jest na skrzyżowaniu ulic Leśnej i Grzybowej (na tzw. Zarzynie przy granicy z Jankowicami). Oprócz dębów rosną tu m.in. sosny. Opadające igły miejscami tworzą "dywan" na glebie i pięknie pachną. Olejki eteryczne wydzielane przez sosnę mają cenne właściwości prozdrowotne. Dobrze wpływają na drogi oddechowe. Idąc ścieżką, miniemy grób nieznanego żołnierza. Są też kapliczki (oznaczone na mapie Google).

las Ćwiklice , rzeka Pszczynka, Zarzyna
Przez ćwiklicki las przepływa rzeka Pszczynka · fot. pless.pl




Coś dla rowerzystów: lasy kobiórskie poprzecinane rowerowymi drogami



Aleja Dębowa Pszczyna - Promnice - 31.07.2020
Aleja Dębowa Pszczyna - Promnice - 31.07.2020 · fot. ar / pless.pl


Z pszczyńskiej Alei Dębowej (tzw. reitwegu), przez Piasek i Kobiór można dojechać leśnymi ścieżkami które tworzą czerwony, książęcy szlak rowerowy na Paprocany, w tym do Zameczku Myśliwskiego Promnice. Jeśli wyruszymy stamtąd dalej, dotrzemy do Katowic - do Lasu Murckowskiego. To oczywiście podróż dla wytrwałych, ale nie trzeba realizować trasy Pszczyna - Katowice w całości. Można z przyjemnością pokonać krótszy jej odcinek na miarę naszych możliwości. A warunki w Kobiórskich Lasach do jazdy na rowerze są fantastyczne. Na wielu odcinkach jest asfalt. To oczywiście nie każdemu może się podobać, ale kolarze na pewno to docenią.

Las w Kobiórze, ścieżka rowerowa - 31.07.2020
Aleja Dębowa Pszczyna - Promnice - 07.2020 · fot. ar / pless.pl




Aleją Dębową książę i jego goście jeździli na polowania oraz na przyjęcia do zameczku. Jeżdżono konno - stąd nazwa reitweg (ścieżka jeździecka). Na ponad 3-kilometrowym odcinku Alei Dębowej rosną 150- a nawet 250-letnie dęby! Drzewostan Alei dziś zawiera też graby oraz brzozy, które nasadzono 60-70 lat temu. Decyzją wojewody katowickiego we wrześniu 1981 roku aleja została uznana za pomnik przyrody. Ochroną objęto wówczas 290 sztuk dębów szypułkowych. Do dziś zachowało się około 270 drzew.

Aleja Dębowa Pszczyna - Promnice - 31.07.2020
Aleja Dębowa Pszczyna - Promnice - 07.2020 · fot. ar / pless.pl


W ostatnim czasie wzdłuż Alei Dębowej i czerwonego szlaku rowerowego powstały nowe ścieżki rowerowe, które biegną już od Dworca PKP i Centrum Przesiadkowego w Pszczynie przez Park Dworcowy i ulicę Katowicką.

Trasa szlaku czerwonego: Katowice: Śródmieście - os. Paderewskiego - Muchowiec - Piotrowice - Ochojec - Kostuchna - Podlesie - Tychy: Mąkołowiec - Wilkowyje - Wyry - Tychy: Żwaków - Paprocany - Kobiór - Piasek - Pszczyna. Długość trasy: 52 kilometry.

Leśny spacer śladami historii



Dąb Perła w Czarkowie - 09.2020
Dąb Perła w Czarkowie - 09.2020 · fot. pless.pl


Pszczyńskie lasy możemy przemierzać śladami historii - odwiedzić groby nieznanych żołnierzy (np. w ćwiklickim lesie), albo odbyć pewnego rodzaju pielgrzymkę szlakiem kapliczek, których tu bardzo wiele (jedna z nich już w Parku Zwierzyniec - z Matką Boską Pszczyńską). W Czarkowskim lesie spotkamy natomiast dęba "Perłę". Książę pszczyński miał zasadzić go w podziękowaniu leśniczemu za opiekę nad leśnictwem, a drzewo nosi nazwę od nazwiska leśnika - Perla.



Z kolei w rezerwacie przyrody w Jankowicach zobaczymy Głaz Wilhelma I - pamiątkę po książęcym polowaniu.

Cygański las



Cygański las w Bielsku-Białej - 05.2020 · fot. pless.pl


Na koniec opuśćmy lasy pszczyńskie i udajmy się na południe regionu - do Bielska-Białej. Dla osób lubiących lekkie beskidzkie wędrówki idealną propozycją będzie Cygański Las. Nieopodal szlaków zbudowano w XIX-wieku dzielnicę willową, którą też warto odwiedzić.

Cygański Las jest popularnym miejscem wypoczynku mieszkańców Bielska. Została tutaj wytyczona ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza ze stanowiskami obserwacyjnymi. Przez teren Cygańskiego Lasu przepływają liczne potoki, a także dawny tor saneczkowy. Część lasu jest położona na zboczach Kołowrotu i chroniona w ramach Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.

Dojazd do tego miejsca jest dogodny - dostaniemy się tu autobusami komunikacji miejskiej, linii nr 1 i 14. Przy końcowym przystanku tych linii, w Olszówce Dolnej, początek biorą żółty i zielony szlak turystyczny, które prowadzą do naszego celu. Dla zmotoryzowanych są parkingi w niewielkiej odległości. Z cygańskiego lasu możemy przejść na przykład do schroniska górskiego Stefanka na Koziej Górze.



Warto wspomnieć, że województwo śląskie uruchomiło właśnie serwis https://przyroda.slaskie.travel/, w którym znajdziemy szlaki turystyczne w całym regionie o wyjątkowych walorach przyrodniczych.

To oczywiście tylko niewielka część miejsc w okolicy, w które warto udać się na leśny spacer. Zapewne wielu z Was ma swoje ulubione "miejscówki" w pobliżu swojego miejsca zamieszkania. Chcemy poznać Wasze propozycje! Które leśne zakątki w powiecie są najbardziej malownicze? Gdzie najlepiej pospacerować, a gdzie wybrać się na dwóch kółkach? Co Wam daje las, czego w nim szukacie i co w nim znajdujecie? Czy idea "kąpieli leśnych jest Wam znana? Czy las pomaga Wam się zrelaksować i zregenerować organizm? Podzielcie się tym z nami w komentarzach!

ar / pless.pl

Komentarze

Zgodnie z Rozporządzeniem Ogólnym o Ochronie Danych Osobowych (RODO) na portalu pless.pl zaktualizowana została Polityka Prywatności. Zachęcamy do zapoznania się z dokumentem.