Gorące tematy

  • 25 września 2022
  • 30 września 2022
  • wyświetleń: 5270

Pszczynianie i książki: tęsknimy za Czartakiem, ale czy czytamy?

Kolejny rok mija odkąd zamknięto znaną wszystkim pszczyńską księgarnię Czartak. Dla wielu nieodżałowaną. Do dziś pojawiają się głosy rozgoryczenia z ust mieszkańców, którzy pamiętają to miejsce, a jego likwidację rozpatrują w kategorii porażki na skalę całego miasta. Nie dość, że w Pszczynie nie ma kina, to jeszcze w centrum brakuje księgarni - powtarzają od dawna pszczynianie.

Księgarnia CZARTAK
Księgarnia Czartak zniknęła z ulicy Piastowskiej w 2017 roku


Księgarnia Czartak została zamknięta w 2017 roku. W pozostałym po niej lokalu działa sala taneczna Pszczyńskiego Centrum Kultury. Coś zaś zostało mieszkańcom Pszczyny w temacie zakupu książek stacjonarnie? W mieście jest kilka punktów, w których głodni słowa drukowanego pszczynianie mogą zrealizować swoje potrzeby zakupowe od zaraz. Dla niekupujących są zaś dobrze wyposażone biblioteki. Pytanie tylko, czy rzeczywiście pragniemy obcowania z książką? A może tęsknimy za nieistniejącą już księgarnią, bo takowa na starówce w większości miast zwykle jest i dobrze świadczy o lokalnej społeczności?

Co czytają mieszkańcy Pszczyny i gdzie kupują książki?



Pod koniec ubiegłego roku miało miejsce nie lada wydarzenie - w Pszczynie pojawił się salon Empik. Podobno już na etapie towarowania obsługa słyszała liczne pytania o datę otwarcia, połączone z nieskrywaną aprobatą - w końcu dzięki temu miejscu Pszczyna znów będzie miała księgarnię. Nie taką, jak kiedyś i nie w sercu miasta, ale jednak.

książki, książka,
Kryminały i literatura kobieca - ulubione gatunki pszczynian · fot. Ela / pless.pl


Monika Semik, menedżer pszczyńskiego Empiku relacjonuje, że salon przyjął się wśród mieszkańców bardzo pozytywnie.

- Ludzie byli spragnieni prawdziwej księgarni w swoim mieście - mówi i dla przykładu podaje liczby. W lipcu tego roku w salonie zakupiono 1734 sztuki książek, w sierpniu 1785. W grudniu ubiegłego roku, gdy więcej wydajemy na książki przed Świętami, sprzedało się 4557 egzemplarzy.

Jakie pozycje cieszą się największą popularnością? - W Pszczynie sprzedają się wszystkie gatunki, ale warto wyróżnić zwłaszcza kryminał, powieści obyczajowe, literaturę młodzieżową oraz dziecięcą - dodaje menedżerka.

Książki, książka
Książki - częściej kupujemy je dla siebie czy na prezent? · fot. Ela / pless.pl


Dla wielu wadą pszczyńskiego salonu Empik wydaje się jego lokalizacja, choć wszystko zależy od punktu widzenia. Z jednej strony, księgarnia znajduje się dość daleko od ścisłego centrum, z drugiej blisko do niej z innych punktów handlowych, których przybyło w ostatnich latach blisko osiedla Piastów.

Empik nie jest jednak jedynym sklepem ze stacjonarnym zakupem książek, który prosperuje na obrzeżach Pszczyny. Nie zapominajmy o księgarni TEM, która na lokalnym rynku istnieje od 25 lat. Posiada w asortymencie wiele książek poczytnych autorów, nowości wydawnicze i bogatą ofertę literatury dziecięcej, w której się specjalizuje.

Pszczyński Empik na os. Piastów już otwarty - 26.11.2021
Pszczyński Empik na os. Piastów · fot. pless.pl


- Mała księgarnia nie ma możliwości oferowania wszystkich pozycji pojawiających się na polskim rynku wydawniczym. Szansą na jej przetrwanie jest, moim zdaniem, jakiś rodzaj specjalizacji. W moim przypadku to wybór literatury dziecięcej i edukacyjnej oraz możliwość zamówienia konkretnego tytułu dla konkretnego klienta - tłumaczy Mariola Mazur, właścicielka TEM-u, i z marszu wymienia wydawnictwa oraz serie, które pszczynianie chętnie nabywają.

Hitem sprzedażowym są pozycje wydawnictwa Pasja, takie jak elementarze i zeszyty do nauki czytania. Pszczynianie kupują też dzieciom książki wydawnictw Zielona Sowa, Nasza Księgarnia, Aksjomat, Egmont, Media Rodzina czy Harperkids. Dzieci uwielbiają takich bohaterów jak Pucio, Kicia Kocia, Jadzia Pętelka, a także serię "Dziennik Cwaniaczka", serię o Mikołajku, Harrym Potterze, baśnie Disneya czy książki detektywistyczne dla najmłodszych.

Kultowa Pszczyna w księgarni TEM
Kultowa Pszczyna w księgarni TEM · fot. pszczyna.tv


Poza literaturą dziecięcą i młodzieżową, a także podręcznikami, w księgarni TEM sprzedaje się sporo beletrystyki, wydawnictw popularnonaukowych, pozycji o kulinariach, biografii i słowników. Pszczynianie kupują tu bardzo chętnie literaturę historyczną i obozową, chętnie sięgają po polskie i zagraniczne kryminały, książki obyczajowe głównie polskich autorek, takich jak Magdalena Witkiewicz, Krystyna Mirek, Katarzyna Michalak czy Gabriela Gargaś. Dobrze sprzedają się również dzieła Olgi Tokarczuk i Mariusza Szczygła. Fan literatury jest w stanie jednorazowo wydać tu 200-300 zł na książki.

książki, książka,
Literatura dziecięca - w nią inwestujemy bardzo chętnie · fot. Ela / pless.pl


- Nie ma jednej recepty na udane prowadzenie księgarni w takim mieście jak Pszczyna. Niestety od kilku lat z krajobrazu naszego kraju znikają lokalne księgarnie. Zamknięcie księgarni Czartak było dla wielu mieszkańców wydarzeniem przykrym. Moje pokolenie i pokolenie moich rodziców było jej klientami przez całe lata. Przeważnie głównym powodem zamykania się takich placówek kultury są względy ekonomiczne. Małe księgarnie przegrywają z silną konkurencją dużych sieci księgarskich, z handlem książką w Internecie czy ze sprzedażą książek w dyskontach handlowych i marketach. Czasami księgarnia zamyka się, bo prowadzący ją księgarz odchodzi na emeryturę i nie ma następców chcących uprawiać ten specyficzny zawód - swego rodzaju misję - podsumowuje pani Mariola, księgarz z powołania.

Czy położenie daleko od centrum Pszczyny jest problematyczne? Właścicielka uważa, że dla księgarni ważna jest bliskość placówek oświatowych, a także możliwość dojazdu do niej samochodem.

Książkę w Pszczynie możemy kupić również przy okazji zakupów spożywczych, ale oferta książek w supermarketach jest bardzo wybiórcza. Książki są tu kupowane niejako przy okazji. A jakie tytuły i jakich autorów dostaniemy w innych punktach w Pszczyny, w których na stałe zagościły książki? Takim miejscem na pewno jest oddział Poczty Polskiej przy ul. Batorego 1.

książki, poczta, książka
Książki dostępne w placówce Poczty Polskiej mają szeroki zakres gatunkowy · fot. Ela / pless.pl


W części na lewo od wejścia mamy stojak z literaturą, na którym prezentuje się spora liczba tytułów. Rozstrzał gatunkowy jest szeroki, można tu nabyć powieści obyczajowe, biografie, książki o dietach w chorobie, książki kulinarne, poradniki psychologiczne, literaturę kobiecą, książki o tematyce wojennej, historycznej, podróżniczej, popularnonaukowe, dla dzieci, a także lektury szkolne.

Z kolei oferta najbliższa lokalizacyjnie dawnej księgarni Czartak jest dostępna w sklepie "Foto-Michał". Grzegorz Kloc, właściciel sklepu, asortyment książkowy dobiera według ciekawych kryteriów - sprzedaje wyłącznie te książki, które sam przeczytał i które uważa za lektury obowiązkowe dla każdego. Na stanie znajduje się około 200 pozycji, w tym większość książek autorstwa Olgi Tokarczuk, publikacje Salmana Rushdie, popularną swego czasu "Shantaram", a także klasyki, takie jak "Mistrz i Małgorzata", "Zbrodnia i kara", "Wstęp do psychoanalizy". W sklepie znajdziemy również literaturę skupioną na tematyce Górnego Śląska i śląskości. Jest kilka pozycji, które sprzedawcy proponują zamiast kartki czy bukietu kwiatów na prezent, jak chociażby specjalne wydania poezji ks. Jana Twardowskiego. Grzegorz Kloc podsumowuje jednak, że książki sprzedają się u niego w niewielkim stopniu.

Co słychać w pszczyńskich bibliotekach?



Nadchodzi kryzys, drożeje papier, można więc społeczeństwo ruszy do bibliotek, gdy ceny książek zaczną nas przerastać. Jeśli tak będzie, co zastaniemy w ofercie pszczyńskich placówek? W centralnej filii Miejsko-Powiatowej Biblioteki Publicznej, zlokalizowanej nota bene po sąsiedzku z Czartakiem, mamy dostęp do 33 tys. woluminów, wśród których dominuje literatura piękna, ale jest też szeroki wybór literatury dziecięcej i popularnonaukowej.

Magdalena Szmajduch, kierownik wypożyczalni i czytelni, jako cieszące się największym wzięciem wskazuje książki obyczajowe i literaturę kobiecą. Wśród czytelników biblioteki przeważają zresztą kobiety.

książki, biblioteka
Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Pszczynie - za tymi drzwiami znajdziemy tysiące książek · fot. Ela / pless.pl


Najchętniej wypożyczane są autorki takie jak Katarzyna Michalak, Karolina Wilczyńska czy Krystyna Mirek. Czytelnicy chętnie sięgają po kryminały. Ulubieni autorzy pszczynian to Remigiusz Mróz, Harlan Coben, Camilla Lackberg, Katarzyna Bonda, Wojciech Chmielarz oraz Charlotte Link. Popularność poszczególnych książek i autorów wzrasta przy okazji ekranizacji. Tak było na przykład z "Grą o tron", "50 twarzami Greya", sagą "Zmierzch" czy "Bridgertonowie".

W ostatnich latach do łask wrócił "Wiedźmin" oraz "Diuna". Również Nobel dla Olgi Tokarczuk wzbudził rosnące zainteresowanie jej książkami. Nieustannie na topie jest Harry Potter. Generalnie jeśli chodzi o czytelnictwo w Pszczynie tendencja jest spadkowa, ale dotyczy to bibliotek w całej Polsce - stwierdza Magdalena Szmajduch. W siedzibie biblioteki centralnej z zasobów regularnie korzysta około 1800-2000 czytelników rocznie. Biblioteka ma poza tym 13 filii, w tym 4 w samej Pszczynie i 9 w ościennych miejscowościach gminnych.

Ciekawe wnioski na temat zachowań czytelników z Pszczyny przedstawia filia Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej, mieszcząca się przy ul. Bogedaina 24. Skądinąd w najbliższej okolicy nie ma drugiej tego typu placówki o podobnym profilu, więc do tej w Pszczynie zjeżdżają nawet czytelnicy z Czechowic-Dziedzic, Żor czy Rybnika. Biblioteka dysponuje około 45 tys. woluminów, z których większość to podręczniki akademickie, publikacje naukowe i popularnonaukowe oraz poradniki z zakresu pedagogiki, psychologii i socjologii. Znajdziemy tam też wybraną literaturę piękną dla dorosłych i książki dla dzieci oraz bogaty zbiór czasopism.

Pszczyńska filia Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej
Pszczyńska filia Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej · fot. Ela / pless.pl


Z zasobów korzystają głównie pedagodzy, nauczyciele, studenci, pracownicy naukowi oraz osoby chcące poszerzać swoją wiedzę, kompetencje i zainteresowania. Częstymi gośćmi w tej bibliotece są też rodzice, którzy chcą wesprzeć swoje dzieci w nauce czytania i pisania lub pochylić się nad problemami takimi jak depresja, dysleksja, autyzm, zespół Aspergera. Poszukiwane są zwłaszcza pozycje autorstwa Marii Montessori i publikacje z zakresu stworzonej przez nią metody dydaktycznej, także książki Jaspera Juula o wychowaniu oraz publikacje ukierunkowane na self-regulation u dzieci czy trening uważności. Użytkowników interesuje też psychologia rozwoju człowieka, wypożyczają więc poradniki psychologiczne, dotyczące samorozwoju, komunikacji, relacji, związków, różnego rodzaju zaburzeń i trudności wychowawczych.

Wygląda więc na to, że pszczynianie chcą się edukować, a drogą do tej edukacji jest książka. Robią to jednak w innym stylu, niż kiedyś, w czasach gdy czytelnictwo miało się w Polsce lepiej.

- Aktualnie czytelników w bibliotece jest mniej, ale ci, którzy korzystają, wymagają naszego większego zaangażowania i elastyczności. Szybkie tempo życia zauważalne jest też przy korzystaniu z biblioteki i czytelni. Współczesnemu studentowi spieszy się. Jeśli zatrzymuje się w czytelni, to tylko po to, żeby szybko przejrzeć przygotowane dla niego wcześniej materiały, zrobić smartfonem zdjęcia, ewentualnie poprosić o ksero lub przesłanie skanu. Obraz klienta biblioteki pedagogicznej zmieniał się na przestrzeni lat - kiedyś był to student z listą książek do wypożyczenia, teraz jest to czytelnik, który przychodzi z tematem pracy do napisania lub z jakimś problemem, np. wychowawczym. Generalnie, coraz wyraźniej zarysowuje się tendencja, że to jedynie bibliotekarz wyszukuje literaturę. Zaledwie niewielka grupa czytelników samodzielnie rezerwuje zbiory poprzez swoje elektroniczne konto biblioteczne. Coraz częściej kontakt odbywa się online, użytkownicy zgłaszają swoje potrzeby informacyjne, a bibliotekarze przygotowują odpowiednie zasoby, też cyfrowe - podsumowuje Justyna Pisek, kierownik filii PBW w Pszczynie, jednocześnie uspokajając, że pomimo drastycznych, statystycznych spadków czytelnictwa w ostatnich latach, obecnie utrzymuje się ono na stałym poziomie.

Komentarze

Zgodnie z Rozporządzeniem Ogólnym o Ochronie Danych Osobowych (RODO) na portalu pless.pl zaktualizowana została Polityka Prywatności. Zachęcamy do zapoznania się z dokumentem.