Gorące tematy

  • 2 lipca 2022
  • 8 lipca 2022
  • wyświetleń: 5694

[ZDJĘCIA] Coraz więcej pomników na Placu Zwycięstwa i Wolności

Na Placu Zwycięstwa i Wolności przybywa elementów "ku pamięci". Jeszcze cztery lata temu mieliśmy tylko trzy - pomnik centralny i tablicę poświęconą Januszowi Korczakowi, a także honorową ławkę odsłoniętą w 2012 roku. Obecnie znajdują się tam jeszcze Ławka Niepodległości, postawiony niedawno pomnik w formie kamienia na fundamencie i odsłonięta przed kilkoma dniami tablica "Tobie Polsko". Czy planty to najbardziej "uznany" punkt w Pszczynie?

Plac zwycięstwa i wolności w Pszczynie pomniki
Tablica "Tobie Polsko" z inskrypcją: "Pamięci trzech powstań 1919-1920-1921 w stulecie przyłączenia Ziemi Pszczyńskiej do Polski - 06.2022 · fot. Ela / pless.pl


Plac Zwycięstwa i Wolności to niewątpliwie jedno z istotniejszych miejsc na mapie miasta. Pełni funkcję reprezentacyjną, ale jest też ważnym punktem odniesienia dla mieszkańców i turystów. Pszczynianie przecinają go na co dzień w drodze na dworzec i do centrum, można tu też usiąść i odpocząć. W słoneczne, ciepłe dni wiele osób przesiaduje na placu w towarzystwie dzieci lub zajada lody z pobliskiej budki.

Obecna, oficjalna nazwa funkcjonuje dopiero od czasów powojennych, wcześniej w różnych momentach dziejowych plac nosił różne nazwy. Powstał w 1895 roku jako Wilhelmplatz i stał się przedłużeniem Alei Tadeusza Kościuszki w kierunku dworca kolejowego. Później Wilhelmplatz przemianowano na Fürstenplatz, tymczasem w 1922 roku nadano temu miejscu nazwę Plac Książęcy. Dziewięć lat później był już Placem Karola Miarki, a niedługo potem Lammersplatzem, na cześć Hansa Lammersa, szefa Kancelarii III Rzeszy, który w latach 1886-1898 mieszkał i uczył się w Pszczynie. Plac przestaje istnieć pod tą niechlubną dziś nazwą po II wojnie światowej i staje się Placem Zwycięstwa i Wolności. Wśród mieszkańców już dawno utarło się nazywanie tego miejsca pszczyńskimi plantami, co nawiązuje do wszechobecnej roślinności.

Powstanie placu było dla miasta strategiczne, ponieważ pełnił on funkcję pierwszego w Pszczynie ronda. Urządzenia skweru w jego wnętrzu oraz Alei Kościuszki podjął się pod koniec XIX wieku ówczesny książęcy inspektor ogrodów o nazwisku Bohlecke. Plan zakładał zaprojektowanie wewnątrz alpinarium, jednak nie pozwoliły na to panujące tu wówczas warunki - teren podmakał przez wodę spływającą z sąsiednich pól. W 1900 roku przeprowadzono więc drenaż i wybrukowano plac. Dookoła ronda powstawało w tym czasie wiele okazałych willi. Natomiast w 1965 roku wzniesiono tu pierwszy pomnik.

Pierwsze pomniki na plantach



Pomnik w centralnym punkcie placu został wybudowany w 1965 roku jako pomnik na cześć powstańców śląskich poległych w latach 1919-1921 oraz poległych i pomordowanych Polaków w czasie II wojny światowej. Mówią o tym umieszczone na wysokości daty - "1919-1921" - od strony wschodniej, oraz "1939-1945" od zachodniej. Niżej znajduje się tablica z napisem "W hołdzie tym, którzy nie szczędzili życia w obronie Ojczyzny - społeczeństwo miasta Pszczyny". Pod pomnikiem co roku odbywają się obchody Święta Niepodległości 11 listopada.

Plac zwycięstwa i wolności w Pszczynie pomniki
Pomnik centralny dla uczczenia powstańców śląskich oraz Polaków poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej - 06.2022 · fot. Ela / pless.pl


Kolejnym elementem upamiętniającym, który znalazł się na terenie skweru była tablica poświęcona Januszowi Korczakowi, wybitnemu polsko-żydowskiemu lekarzowi, pedagogowi i działaczowi społecznemu. Na płycie widnieje profil zasłużonego, a obok niego napis: "W Międzynarodowym Roku Dziecka Januszowi Korczakowi harcerze Hufca Pszczyna", na dole mamy również datę, informującą o pojawieniu się tablicy w tym miejscu - 25 maja 1979 roku. Pomnikiem opiekują się uczniowie pobliskiego Zespołu Szkół nr 3 im. Janusza Korczaka w Pszczynie.

Plac zwycięstwa i wolności w Pszczynie pomniki
Tablica poświęcona Januszowi Korczakowi - 06.2022 · fot. Ela / pless.pl


Plac zwycięstwa i wolności w Pszczynie pomniki
Tablica honorowa za szerzenie idei integracji społecznej dla firmy Jak Szkło z Goczałkowic - 06.2022 · fot. Ela / pless.pl


Po latach, w 2012 roku, nieopodal wspomnianej wyżej tablicy upamiętniającej, stanęła ławka z przymocowaną niewielką tabliczką na oparciu. Honoruje ona działalność charytatywną na rzecz osób niepełnosprawnych i jest wyrazem wdzięczności dla darczyńców wspierających stowarzyszenie "Razem", funkcjonujące przy Zespole Szkół nr 3. im Janusza Korczaka i pomagające uczniom z upośledzeniem umysłowym. Pierwszym darczyńcą uhonorowanym w ten sposób została firma "Jak Szkło" K.H.J Żogała z Goczałkowic. Tabliczka nosi w tej chwili ślady zniszczeń, została bowiem porysowana.

Metamorfoza skweru



Również w 2012 roku Plac Zwycięstwa i Wolności oraz pobliski teren zaczęły stopniowo zmieniać swoje oblicze, między innymi w związku z przebudową ulicy Kościuszki. Początkowo zniknęły stąd charakterystyczne klony, pod którymi przechodziliśmy z plant w kierunku dworca kolejowego. W tym miejscu powstał chodnik z nowymi nasadzeniami i oświetleniem. Wkrótce metamorfozie uległa również część ulicy prowadząca od ronda w stronę budynku Sądu Rejonowego. W 2013 roku odmieniono sam plac. Wyremontowano nawierzchnie i chodniki, pojawiło się nowe oświetlenie wokół ronda, a także nowe ławki i kosze na śmieci.

Plac Zwycięstwa i Wolności
Plac Zwycięstwa i Wolności przed remontem

Kościuszki remont rondo plac zwycięstwa i wolności
Remont placu i jezdni · fot. UM Pszczyna


Ze skweru wycięto za to około 60 drzew w celu realizacji nowego projektu, który miał przywrócić na placu pierwotną architekturę z okresu międzywojennego. Projekt przygotował i zrealizował Miejski Zakład Zieleni, po konsultacjach z pszczyńskim konserwatorem zabytków. W wyniku wycinki drzew i zastąpienia ich inną roślinnością, plac stał się bardziej widny i uporządkowany. O jego stan i nasadzenia na bieżąco dba Miejski Zakład Zieleni. Z jego inicjatywy powstał tu również domek dla owadów. Od 2017 roku na terenie placu Zwycięstwa i Wolności znajduje się ponadto samoobsługowa wypożyczalnia rowerów miejskich.

Nowe pomniki na plantach - co przybyło w ostatnim czasie?



W 2018 roku z kolei pojawił się na plantach nowy element upamiętniający, tym razem była to Ławka Niepodległości, jedna z ponad 100, które znalazły się w miastach całej Polski. Inicjatywa powstania ławek odbiła się szerokim echem jako projekt kontrowersyjny, Fundacja Estetyka i Ład nazwała je "estetycznym dramatem". O możliwość usytuowania pomnika wnioskowały samorządy miast. Gmina Pszczyna znalazła się wśród 136 samorządów, które otrzymały dotację w 80% pokrywającą koszt wykonania i montażu ławki. Sama zapewniła 20% wkładu własnego, w praktyce 5917,04 zł. Jest to ławka pomnikowa, upamiętniająca 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.

Plac zwycięstwa i wolności w Pszczynie pomniki
Ławka Niepodległości · fot. Ela / pless.pl


W zamyśle posiada także walory edukacyjne i praktyczne. Na ławce można usiąść i jednocześnie zapoznać się z najważniejszymi wydarzeniami, które doprowadziły od odzyskania niepodległości. Choć traktuje o historii, zawiera nowoczesne rozwiązania, jak na przykład hot spot wi-fi, ładowarkę urządzeń mobilnych oraz fotokod QR umożliwiający ściągnięcie materiałów historycznych. Pliki audio, których można z niej posłuchać to pieśń I Brygady Legionów Polskich dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego, telegram Józefa Piłsudskiego notyfikujący powstanie Państwa Polskiego oraz szlak Powstań Śląskich. Gmina jest zobowiązana zachować trwałość Ławki przez 5 lat od chwili zaakceptowania rozliczenia przez MON. Najpewniej jej trwałość upłynie w 2026 roku.

Plac zwycięstwa i wolności w Pszczynie pomniki
Powstańcom Śląskim z Ziemi Pszczyńskiej Społeczeństwo Pszczyny, czerwiec 2022 · fot. Ela / pless.pl


Dwa ostatnie pomniki znalazły swoje miejsce na Placu Zwycięstwa i Wolności w czerwcu tego roku. Pierwszy z nich ma formę głazu, kamień z którego został wykonany, czyli granit o czerwonym zabarwieniu, znajdował się wcześniej w parku pszczyńskim. Pomnik został ulokowany na prostokątnym fundamencie przykrytym płytą granitową. Z jednej strony jest zeszlifowany, a widniejący na nim napis głosi: "Powstańcom Śląskim z Ziemi Pszczyńskiej Społeczeństwo Pszczyny, czerwiec 2022". Koszt postawienia pomnika, obejmujący projekt zagospodarowania terenu, wykonanie fundamentu i płyty oraz montaż, wyniósł 9405 zł, a napisy na nim zostały wykonane nieodpłatnie przez jednego z pszczyńskich przedsiębiorców. O powstanie pomnika wnioskowała z kolei jedna z mieszkanek, pomysł spotkał z aprobatą Rady Miejskiej.

Plac zwycięstwa i wolności w Pszczynie pomniki
Tablica "Tobie Polsko" z inskrypcją: "Pamięci trzech powstań 1919-1920-1921 w stulecie przyłączenia Ziemi Pszczyńskiej do Polski - 06.2022 · fot. Ela / pless.pl


Zwieńczeniem pomnikowego charakteru placu Zwycięstwa i Wolności jest natomiast odsłonięta niedawno tablica, zawieszona na pomniku centralnym 20 czerwca, a więc w obchodzonym po raz pierwszy w historii Narodowym Dniu Powstań Śląskich. Tablica "Tobie Polsko" zawiera inskrypcję: "Pamięci trzech powstań 1919-1920-1921 w stulecie przyłączenia Ziemi Pszczyńskiej do Polski, Przewodniczący Rady Miejskiej i Burmistrz Pszczyny, Pszczyna czerwiec 2022".

Czy to koniec pomników w tym miejscu? Urząd Miasta jak na razie nie ma w planach umieszczania tu kolejnych. Tymczasem wśród mieszkańców słychać głosy, że obecny stan już zaburza pewne proporcje, gdyż elementów upamiętniających jest zbyt dużo.

Komentarze

Zgodnie z Rozporządzeniem Ogólnym o Ochronie Danych Osobowych (RODO) na portalu pless.pl zaktualizowana została Polityka Prywatności. Zachęcamy do zapoznania się z dokumentem.