Znakiem pamięci oznaczono groby powstańców śląskich - Józefa Zupoka i Hermana Kabeli

Józef Zupok i Herman Kabela to uczestnicy trzech powstań śląskich. Ich groby po latach oznaczono znakiem pamięci "Tobie Polsko" w ramach akcji zainicjowanej przez Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach.

Na cmentarzu Wszystkich Świętych w Pszczynie odbyła się uroczystość oznaczenia grobów powstańców śląskich współorganizowana przez Starostwo Powiatowe w Pszczynie i Urząd Miejski.

- Co roku od kilku lat na tym cmentarzu, ale nie tylko, spotykamy się, żeby przypominać postaci kolejnych powstańców śląskich. Przypominać ich z imienia i nazwiska, pokazywać ich groby, rozmawiać z ich rodzinami. To bardzo ważne świadectwo i niewiele samorządów z naszego województwa może się pochwalić taką regularności i otwartością - podkreślał Jan Kwaśniewicz, naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach. I dziękował Starostwu Powiatowemu w Pszczynie i Urzędowi Miasta za pomoc w organizacji uroczystości.

- Takie uroczystości przy grobach powstańców śląskich odbywają się już od 2021 roku, nieprzerwanie, wiosną i jesienią. Staramy się pokazywać powstańców, ale dlaczego? (...) Dzieją się różnego typu wydarzenia poświęcone powstańcom śląskim, upamiętniamy Korfantego i Zgrzebnioka - to nazwiska, których nie trzeba przypominać. Lecz powstania to czyn zbiorowy, w przypadku naszych III Powstań Śląskich - 60 tys. osób, z których każda miała imię i nazwisko. Jak się okazuje niewiele tych imion i nazwisk są w stanie wymienić lokalne środowiska, dlatego Instytut zwrócił uwagę na tą szczególną przestrzeń, jaką są cmentarze. Zaczął badać i analizować, jak wygląda kwestia grobów powstańców śląskich - czy jest ich dużo, czy mało, czy są na nich informacje, że w tym miejscu spoczywają powstańcy i czy są jeszcze rodziny, które mogą się tymi grobami opiekować - mówił.

Celem inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach jest uhonorowanie powstańców śląskich, którzy spoczywają na cmentarzach naszego województwa oraz wskazanie lokalnym społecznościom grobów mieszkańców, którzy w latach 1919-21 walczyli o powrót Górnego Śląska do Polski.

- Rok 2025 jest wyjątkowy dla naszego Instytutu. W tym roku postanowiliśmy znakiem "Tobie Polsko" upamiętnić groby powstańców śląskich na terenie całej Polski, bowiem okazało się że w każdym województwie przynajmniej jeden taki grób możemy znaleźć - podkreślał Jan Kwaśniewicz z IPN w Katowicach.

W uroczystości na cmentarzu Wszystkich Świętych w Pszczynie wzięły udział m.in. rodziny powstańców, samorządowcy, przedstawiciele katowickiego IPN-u, dzieci i młodzież pszczyńskich szkół oraz mieszkańcy. Kompanię honorową wystawiła klasa mundurowa Powiatowego Zespołu Szkół nr 2 w Pszczynie, a o oprawę artystyczną zadbały - wychowanka Powiatowego Ogniska Pracy Pozaszkolnej i uczennica Szkoły Podstawowej nr 2 w Pszczynie.

Oznaczenia grobów dokonał Jan Kwaśniewicz, naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach w obecności wicestarosty Damiana Cieszewskiego i burmistrza Pszczyny Dariusz Skrobol, a mogiły Hermana Kabeli również - nadkom. Damiana Przybyły.

- Okazało się, że takich zewidencjonowanych grobów na początku akcji było raptem 145. Dzisiaj samych grobów, które spłynęły w ramach naszej akcji jest ponad 500, a to przecież kropla w morzu, bo mamy 60 tys. grobów do odnalezienia - podkreślał naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach.

Burmistrz Dariusz Skrobol oraz wicestarosta Damian Cieszewski dziękowali Instytutowi Pamięci Narodowej w Katowicach za tę inicjatywę. - IPN oznaczając groby przybliża nietuzinkowe postacie powstańców śląskich i pokazuje -niezależnie od tego, jakkolwiek potoczyły się losy tych, którzy w chwili próby stanęli w obronie polskości i Śląska - że Ojczyzna o nich nie zapomniała - podkreślał Damian Cieszewski, wicestarosta pszczyński.

Znak ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 cm na 8 cm, wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację "Tobie Polsko", pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy: Grób Powstańca Śląskiego oraz Instytut Pamięci Narodowej. Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym "Tobie Polsko", wykonanym na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji "Katolika" w Bytomiu - obecnie jest on w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny.

W poprzednich latach na cmentarzu Wszystkich Świętych w Pszczynie znakiem "Tobie Polsko" oznaczono groby powstańców: Aleksego Fizi, Stanisława Krzyżowskiego, Juliusza Cichonia, Huberta Piechy, Jana Poloczka, Ludwika Kędziora, Jana Szłapy i Stanisława Michalika. Na cmentarzu w Piasku oznaczony został grób powstańca śląskiego Franciszka Kozika.